Geest

De menselijke geest kent behalve haar vermogen tot externe en interne aanschouwing in ruimte en in tijd als de twee (Kantiaanse) a priori ‘vormen van aanschouwing’ die ons de empirie aanleveren, ook de functie van het verstand als de bron van ons oordeelsvermogen t.a.v. deze empirie. Dat betekent in ons geval dus niet alleen dat wij ‘kijken’ naar kunst, maar ook naar ‘wat er zoal komt kijken bij het zien’ van kunst (zie Marcel Duchamps).

De externe aanschouwing van kunst speelt zich af in de ruimte en betreft een schier oneindig aantal waarneembare kunstuitingen uit verleden en heden. De interne aanschouwing van kunst (reflexie) daarentegen speelt zich af in de tijd en biedt een pluriformiteit aan ‘denken over kunst’ vanaf de Venus van Willendorf tot aan Picasso en verder.
Ten eerste is er de kunsthistorie in haar beschrijvende, kritiserende en canoniserende werkzaamheid. Voorts heeft de vraag ‘wat er zoal komt kijken bij het zien’ in de waarnemingswetenschappen een aantal Gestalttheorieën opgeleverd (o.a. Ramachandran). Ten derde zijn in de actuele kunstfilosofie de mimesis, de expressie, het formalisme, het eclecticisme, het engagement en de esthetiek gearticuleerd als de meest expliciete gezichtspunten binnen het gehele kunstenbedrijf en inmiddels ook als zodanig gewaardeerd. Zodat er wellicht toch iets te zeggen valt voor een begrip als ‘onderzoek’. En in het licht van het bovenstaande bezien valt de beeldende kunst dan ook eenvoudig onder te verdelen in een onderzoek naar:

a) de beeldmiddelen (Duchamps, Picasso e.v.a.);
b) het formele onderzoek (Cézanne, Mondriaan e.v.a.);
c) het onderzoek naar de waarneming (Escher, Naumann e.v.a.);
d) het onderzoek naar de (mogelijkheid van) betekenisproductie van kunst (Warhol,Kosuth e.v.a.).